Legalizacja i rozbiórka samowoli budowlanej – brak zgłoszenia.
Zgodnie z art. 49b ust. 2 ustawy Prawo budowlane jeżeli budowa obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ, jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo, w przypadku jego braku, ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, to właściwy organ wstrzymuje postanowieniem – gdy budowa nie została zakończona – prowadzenie robót budowlanych oraz nakłada na inwestora obowiązek przedłożenia w terminie 30 dni:
- dokumentów, o których mowa w art. 30 ust. 2 (oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami) albo art. 30 ust. 2 i 3 (dodatkowo projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane, a w przypadku budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, uzgodnienie z podmiotem właściwym do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych), albo art. 30 ust. 2 i 4 (dodatkowo projekt zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadającego wymagane uprawnienia budowlane w odniesieniu do obiektów małej architektury w miejscach publicznych);
- projektu zagospodarowania działki lub terenu;
- zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego.
Zgodność z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oznacza zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, aktualnym w dacie prowadzenia postępowania legalizacyjnego, a w razie jego braku decyzją o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.
Konsekwencją braku wywiązania się z obowiązków określonych w ww. postanowieniu i we wskazanym w nim terminie jest, na podstawie art. 49b ust. 3 ustawy Prawo budowlane, nakaz rozbiórki obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ. Orzecznictwo sądowe nie jest jednak w tym zakresie takie jednoznaczne. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2012 r., sygn. akt VII SA/Wa 2245/11 (LEX 1139830) wskazano, że “Termin określony w art. 49b ust. 2 p.b. jest terminem ustawowym i organ administracji nie może go skrócić ani przedłużyć.” Niemniej jednak jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 lutego 2012 r., sygn. akt II OSK 261/10 (LEX 1071228) “W razie gdy organ nadzoru budowlanego nakłada na samowolnego inwestora obowiązek przedłożenia ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy, to jest zobowiązany do takiego określenia terminu wykonania tego obowiązku, aby w okolicznościach sprawy inwestor mógł rzeczywiście obowiązek wykonać, co oznacza, że w tych przypadkach organ ten nie jest związany tym, iż art. 49b ust. 2 p.b. wprost wskazuje termin 30 dni.” Biorąc pod uwagę obowiązek dążenia organów do legalizowania obiektów budowlanych, jak również nakazywania rozbiórki dopiero w ostateczności, należy przychylić się do tego ostatniego stanowiska. Odmienne zapatrywanie godziłoby zarówno w samą instytucję legalizacji samowoli, jak również równe traktowanie podmiotów prawa, tj. w stosunku do legalizacji na podstawie art. 48 ustawy Prawo budowlane, gdy podmioty nie są związane de facto ściśle określonym terminem. Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 3 sierpnia 2010 r., sygn. akt II SA/Gd 325/10 (LEX 752452) podkreślił, że “W sytuacji, gdy w trakcie postępowania legalizacyjnego prowadzonego na podstawie art. 49b p.b. inwestor wystąpi do właściwego organu o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i postępowanie w tej sprawie będzie w toku, organ prowadzący postępowanie w sprawie rozbiórki winien na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. zawiesić postępowanie uznając, że rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji w trybie art. 49b p.b. zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ.”
Przedłożenie jednak w wyznaczonym terminie wskazanych wyżej dokumentów obliguje właściwy organ, zgodnie z art. 49b ust. 4 ustawy Prawo budowlane, do ustalenia, w drodze postanowienia, wysokości opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie ustalające wysokość opłaty legalizacyjnej przysługuje inwestorowi zażalenie.
Stosownie do treści art. 49b ust. 5 w zw. z art. 59g i art. 59f ustawy Prawo budowlane do opłaty legalizacyjnej, ustalanej w drodze postanowienia, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, stosowanych przy stwierdzeniu naruszeń odnośnie zgodności obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym, z tym że stawka opłaty dla budowy określonej w art. 29 ust. 1 pkt 1-3, 5-21 i 28 oraz art. 30 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy Prawo budowlane jest określona w art. 49b ust. 5 ustawy Prawo budowlane.
Wysokość opłaty w przypadku budowy, o której mowa w:
- art. 29 ust. 1 pkt 7-11, 14, 15, 17 i 18 oraz w art. 30 ust. 1 pkt 3 i 4 – wynosi 2.500 zł;
- art. 29 ust. 1 pkt 1-3, 5, 6, 12, 13, 16 i 19-21 – wynosi 5.000 zł.
Co za tym idzie opłata legalizacyjna stanowić będzie iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w). Zatem stawka opłaty legalizacyjnej np. dla przydomowego odkrytego basenu wynosić będzie 25.000 złotych, gdyż: (s=2.500) x (k=10) x (w=1) = 25.000 złotych.
Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu określa załącznik do ustawy Prawo budowlane, a stawka opłaty w kwocie 2.500 albo 5.000 złotych określona jest w przepisie art. 49b ust. 5 ustawy Prawo budowlane.
W przypadku gdy budowa nie została zakończona, właściwy organ zezwala, w drodze postanowienia, na dokończenie budowy po wniesieniu opłaty legalizacyjnej.
W przypadku jednak nieuiszczenia w terminie opłaty legalizacyjnej właściwy organ, na podstawie art. 49b ust. 7 ustawy Prawo budowlane wydaje decyzję nakazującą rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę.
Zgodnie z przepisem art. 52 ustawy Prawo budowlane inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany na swój koszt dokonać czynności nakazanych w decyzji, o której mowa w art. 49b ustawy Prawo budowlane.