Samowolna zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 1 kwietnia 2011 r., sygn. akt VII SA/Wa 2514/10 (LEX 1128161) “Na właścicielu obiektu ciąży obowiązek dbałości o to, by obiekt ten był użytkowany zgodnie z jego przeznaczeniem, niezależnie od tego, czy sam ten obiekt wykorzystuje, czy też oddał go do używania innemu podmiotowi.”

Zgodnie z przepisem art. 71a ust. 1 ustawy Prawo budowlane w razie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, o którym mowa w art. 71 ustawy Prawo budowlane, właściwy organ, w drodze postanowienia:

• wstrzymuje użytkowanie obiektu budowlanego lub jego części;
• nakłada obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w art. 71 ust. 2 ustawy Prawo budowlane.

Stosownie do treści art. 71a ust. 2 ustawy Prawo budowlane po upływie terminu lub na wniosek zobowiązanego, właściwy organ sprawdza następnie wykonanie obowiązku przedstawienia w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w art. 71 ust. 2 ustawy Prawo budowlane, i w przypadku stwierdzenia jego wykonania ustala w drodze postanowienia wysokość opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie ustalające wysokość opłaty legalizacyjnej przysługuje zażalenie.

W przypadku natomiast niewykonania w terminie wskazanego obowiązku albo dalszego użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, pomimo jego wstrzymania, albo zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3-5 ustawy Prawo budowlane, właściwy organ, w drodze decyzji, nakazuje przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

Celem działania organów nadzoru budowlanego jest zawsze w pierwszej kolejności próba legalizacji (czy to chodzi o samowolę budowlaną, czy o samowolę użytkową), a bardziej rygorystyczne działania dopuszczalne są dopiero w przypadku braku możliwości czy woli legalizacji. Jak wyjaśnił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt II SA/Bk 900/14 (LEX 1584501) “Przewidziane w art. 71a ust. 4 p.b. nakazanie przywrócenia poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części jako skutek samowolnej zmiany tego sposobu – nie funkcjonuje bez wcześniejszego wydania postanowienia w trybie art. 71a ust. 1 pkt 1 i 2 p.b., a więc bez wstrzymania użytkowania obiektu i nałożenia obowiązku przedłożenia stosownych dokumentów.”

Stosownie do treści art. 71a ust. 3 w zw. z art. 59f i art. 59g ust. 1 ustawy Prawo budowlane do opłaty legalizacyjnej, ustalanej w drodze postanowienia, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, stosowanych przy stwierdzeniu naruszeń odnośnie zgodności obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym, z tym że stawka opłaty podlega dziesięciokrotnemu podwyższeniu.

Co za tym idzie kara stanowić będzie iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w) i liczby 10. Zatem stawka kary za samowolną zamianę sposobu użytkowania np. budynku mieszkalnego jednorodzinnego wynosić będzie 10.000 złotych, gdyż: (s=500) x (k=2,0) x (w=1) x 10 = 10.000 złotych.

Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu określa załącznik do ustawy Prawo budowlane, a stawka opłaty w kwocie 500 złotych określona jest w przepisie art. 59f ust. 2 ustawy Prawo budowlane.

Jednocześnie jednak sprawca samowoli użytkowej popełnia wykroczenie określone w art. 93 pkt 9b ustawy Prawo budowlane.