Jak przebiega kontrola podatkowa (skarbowa)

Temat kontroli podatkowej jest naprawdę obszerny. Omówienie wszystkich jej aspektów wymagałoby napisania kilkudziesięciu stron. Niewiele osób pewnie zdołałoby to przeczytać. Dlatego omówię parę najważniejszych elementów.

Typowanie podmiotów do kontroli podatkowej

Zanim zapukają do Państwa urzędnicy skarbowi konieczne jest wytypowanie podmiotu do kontroli Pewnie wielu z Państwa zastanowiło się na jakiej zasadzie wybiera się Podatników do kontroli. W ramach urzędów tworzone są plany kontroli, określające podmioty które będą kontrolowane w najbliższym czasie. Poza tym kontrole wszczynane są spontanicznie, w wyniku uzyskiwania na bieżąco informacji o danych podatnikach (w praktyce w wyniku informacji uzyskanych od innych organów podatkowych bądź od policji lub prokuratury). Jak już wcześniej wspomniałem w ramach urzędów skarbowych oraz urzędów kontroli skarbowej istnieją specjalne komórki, tzw. działy analiz. Na podstawie komputerowych baz danych oraz informacji uzyskanych z innych źródeł analizują one, czy dany podmiot nie spełnia określonych kryteriów, predysponujących go do objęcia kontrolą podatkową. W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą takim kryteriami są np. deklarowana przez dłuższy czas strata, żądanie zwrotu podatku VAT, wykazywanie dużych obrotów przy minimalnych kwotach wpłat, prowadzenie działalności w branżach szczególnie narażonych na oszustwa podatkowe. W przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej szczególnie podejrzane są osoby nabywające nieruchomości bądź samochody, w przypadku gdy nie deklarują one dochodów wystarczających do nabycia danych dóbr.

Informacja o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej

Co do zasady, przed wszczęciem kontroli podatkowej powinni Państwo otrzymać pismo informujące o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Od tej zasady są oczywiście wyjątki, ale o nich trochę niżej napisze. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.

Istnieje przepis który mówi: „wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody kontrolowanego”. Zdarza się często, iż kontrolujący przychodzą do Podatników wciskając im do podpisania różnego rodzaju oświadczenia, przygotowane przez samych kontrolujących wcześniej w urzędzie. Jednym z takich oświadczeń może być np. takie:

„Oświadczam, że wyrażam zgodę o której mowa w art. 282b § 3 Ordynacji podatkowej” (zgoda na wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia).

Proszę zapamiętać jedną rzecz: urzędnikowi nie chciałoby się przygotowywać samodzielnie dokumentu wcześniej w pracy (miałby przecież ciekawsze rzeczy do robienia np. wypicie kawy) gdyby nie leżało to w jego wyraźnym interesie. A jak pisałem wcześniej interes kontrolującego (znalezienie jak najwięcej nieprawidłowości) jest wyraźnie sprzeczny z Państwa interesem. Dlatego pierwsza zasada podczas kontroli podatkowej: nigdy nie podpisuj oświadczeń podsuwanych przez pracowników skarbówki!

W sytuacji, gdy jesteście Państwo proszeni o złożenie jakiegokolwiek oświadczenia, można poinformować kontrolujących, że przeanalizują Państwo przepisy, a dopiero później samodzielnie napiszą takie oświadczenie i prześlą je na adres urzędu. Parę dni zwłoki w napisaniu oświadczenia nie ma żadnego znaczenia dla efektu kontroli podatkowej, która i tak trwa z reguły wiele miesięcy.

Czasami nie ma obowiązku wcześniejszego zawiadamiania o zamiarze przeprowadzenia kontroli podatkowej. Dzieje się tak w przypadku jeśli kontrola:

dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej
ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1 O.p.,
ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury.

Ponadto nie informuję się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej jeśli organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany:

został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej – do każdego wspólnika,
jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.