Organizacja administracji podatkowej i skarbowej w Polsce

Aby móc skutecznie bronić swoich interesów warto znać instytucje, z którymi przyjdzie państwu walczyć. Warto wiedzieć czym różnią się urzędy kontroli skarbowej (tzw. UKS-y) od urzędów skarbowych, i czym się zajmuje izba skarbowa.

Nadzór nad administracją podatkową i skarbową sprawuje Minister Finansów. Za pośrednictwem Departamentu Administracji Podatkowej w Ministerstwie Finansów kieruje pracą 16 Izb Skarbowych – po jednej w każdym województwie. Izby Skarbowe sprawują z kolei nadzór nad Urzędami Skarbowymi znajdującymi się na terenie danego województwa. Instytucje te tworzą administracje podatkową. Organami podatkowymi są więc:

• Minister Finansów
• Dyrektor Izby Skarbowej
• Naczelnik Urzędu Skarbowego

Oprócz tego istnieje administracja skarbowa. Minister Finansów sprawuje nadzór nad Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej nadzoruję pracę 16 Urzędów Kontroli Skarbowych (tzw. UKS) po jednym w każdym województwie. Organami kontroli skarbowej są:

• Minister Finansów
• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
• Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej

Urząd Skarbowy

Chyba wszyscy mieli do czynienia z urzędami skarbowymi. Ich głównym celem jest obsługa podatnika. To one prowadzą ewidencje podatników, to tu składane są deklaracji podatkowe. To w budynkach urzędów skarbowych znajdują się archiwa, gdzie przechowywane są teczki z dokumentami rejestracyjnymi podatników. Pracownicy mają dostęp do systemu informatycznego, tzw. POLTAX. Są w nim zawarte informacje rejestracyjne oraz informacje o złożonych przez podatnikach deklaracjach.

Urzędem skarbowym kieruje Naczelnik Urzędu Skarbowego – który jest jednocześnie organem podatkowym I instancji. W przypadku średnich i większych urzędów rzadko zajmuje się on jednak sprawami merytorycznymi poszczególnych podatników. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie sprawnej organizacji pracy. Sprawami merytorycznymi zajmują się zazwyczaj jego zastępcy. Zastępca naczelnika nadzoruje pracę w kilku komórkach organizacyjnych urzędu, tj. w referatach bądź działach. Komórkami organizacyjnymi kieruje z kolei kierownik działu bądź referatu. Poniżej umieszczam listę stopni służbowych stosowanych w urzędach skarbowych. Pomoże to Państwu zorientować się, z kim macie do czynienia i jaki jest stopień „decyzyjności” danego urzędnika:

• referent
• starszy referent
• inspektor
• starszy inspektor
• komisarz
• straszy komisarz

Osoby zatrudnione na powyższych stanowiskach pracują w ramach komórek organizacyjnych urzędu, kierowanych przez kierowników. Referent jest najniższym stopniem w hierarchii, nie ma żadnych możliwości decyzyjnych. Starszy komisarz jest już zazwyczaj pracownikiem z wieloletnim stażem w urzędzie. Teoretycznie może on już podpisywać pewne pisma skierowane do podatników. Pomimo tego jego decyzyjność jest niewiele większa od referenta. Wynika to z faktu, że i tak praktycznie wszystkie pisma wychodzące z urzędu do podatnika podpisuje kierownik danej komórki (referatu bądź działu) bądź zastępca naczelnika nadzorujący dany dział. Skoro więc kierownik odpowiada za prace działu, pracownicy danego działu, od referenta do starszego komisarza i tak musi konsultować wszystkie decyzji z kierownikiem. Od powyższych osób można oczywiście starać się uzyskać informacje o stanie sprawy, którą załatwiamy, ale dopóki nie jest podpisany dokument bądź pismo, nie są one w stanie określić, w jaki sposób zostanie rozstrzygnięta dana sprawa.

Ludzie z zewnątrz mają najczęściej do czynienia z osobami zatrudnionymi w dziale obsługi. Niestety, jak wielu z Państwa zapewne doświadczyło, osoby te mają przeświadczenie o swojej szczególnej roli i ważnej pozycji. Proszę jednak pamiętać, że nie są to pracownicy przeznaczeni do merytorycznego rozpatrywania spraw. Są to osoby przeważnie ze średnim wykształceniem, bez głębszej znajomości przepisów prawa podatkowego i ich zadaniem jest przyjęcie od Państwa deklaracji bądź innego dokumentu. Dlatego też w sytuacjach konfliktowych, nie warto wdawać się z nimi w dyskusję. Wystarczy zażądać przyjęcia składanego przez Państwa dokumentu i w przypadku wątpliwości Pani w okienku co do jego prawidłowości poprosić o udzielenia odpowiedzi w formie pisemnej.

Pierwsza i chyba najważniejsza zasada w kontaktach z urzędami brzmi: żadnych ustaleń ustnych bądź na telefon. Wszelkie spory i dyskusje prowadzimy w formie pisemnej!

Dla większości podatników, kontakt z urzędem skarbowym ograniczą się właśnie do działu obsługi. Jak jednak pewnie Państwo zauważyli w budynkach urzędów znajduje się dużo innych pomieszczeń pełnych „zapracowanych” urzędników. Czym oni się zajmują? W skrócie: są komórki odpowiedzialne za wprowadzania danych (wklepują do POLTAXu deklaracje złożone przez podatników, co zajmuje im nawet do kilku miesięcy od złożenia deklaracji). Są działy księgowości księgujące wpłaty podatników Jest dział księgowości budżetowej zajmujący się obsługą księgową samego urzędu. Jest dział analiz. To chyba najfajniejsza fucha w całym urzędzie – siedzą sobie przed kompami i analizują złożone deklaracje podatkowe (hm na marginesie dodam że do złożonych deklaracji mają dostęp prawie wszyscy w urzędzie, nie ma żadnego problemu żeby obejrzeć dochody znajomych). Jeśli na podstawie pewnych kryteriów (np. ponoszenia przez osobę prowadząca działalność gospodarczą straty przez kilka lat z rzędu) uznają, że dany podatnik jest podejrzany, wnioskują o przeprowadzenie kontroli podatkowej wobec podatnika. Wtedy idzie kontrola i pomaga znaleźć biednemu przedsiębiorcy zysk 🙂 Są w końcu działy egzekucji.

Niestety, część z Państwa zapewne miało lub będzie mieć do czynienia z działami kontroli podatkowej lub z działem orzecznictwa i wiązać się to będzie z przeprowadzeniem wobec Państwa przez Naczelnika Urzędu Skarbowego kontroli podatkowej bądź postępowania podatkowego.