Rozpoczęcie robót budowlanych i obowiązki z tym związane

Zgodnie z przepisem art. 41 ust. 1 ustawy Prawo budowlane rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy, które mogą być wykonywane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem, a którymi są:

wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie;
wykonanie niwelacji terenu;
zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów;
wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.

Stosownie do treści art. 41 ust. 4 ustawy Prawo budowlane inwestor jest obowiązany zawiadomić o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, na które jest wymagane pozwolenie na budowę, właściwy organ oraz projektanta sprawującego nadzór nad zgodnością realizacji budowy z projektem, co najmniej na 7 dni przed ich rozpoczęciem, dołączając do tego zawiadomienia:

oświadczenie kierownika budowy (robót), stwierdzające sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przyjęcie obowiązku kierowania budową (robotami budowlanymi), a także zaświadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 7 ustawy Prawo budowlane;
w przypadku ustanowienia nadzoru inwestorskiego – oświadczenie inspektora nadzoru inwestorskiego, stwierdzające przyjęcie obowiązku pełnienia nadzoru inwestorskiego nad danymi robotami budowlanymi, a także zaświadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 7 ustawy Prawo budowlane;
informację zawierającą dane zamieszczone w ogłoszeniu dotyczącym bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, o którym mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo budowlane.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 16 października 2008 r., sygn. akt II SA/Wr 195/08 (LEX 509799) “Art. 41 ust. 4 Prawa budowlanego z 1994 r. wprawdzie nakłada na inwestora obowiązek zawiadomienia o terminie rozpoczęcia robót budowlanych właściwy organ, jednakże niedopełnienie tego obowiązku w ogóle lub w terminie wyżej przewidzianym zagrożone jest jedynie sankcją karną, określoną w art. 93 Prawa budowlanego. Nie wywołuje natomiast bezpośrednio skutków prawnych w sferze oceny legalności rozpoczętej budowy. O tym przesądzać będzie spełnienie wymogu posiadania pozwolenia na budowę (zgłoszenia) oraz prowadzenie robót zgodnie z tym pozwoleniem (zgłoszeniem). Również brak wymaganych załączników zawiadomienia, wymienionych w ust. 4 art. 41, nie czyni zawiadomienia bezskutecznym. Zobowiązuje natomiast organ nadzoru budowlanego do żądania ich uzupełnienia i dopiero gdy inwestor, prawidłowo wezwany, tego nie uczyni, rodzi skutki, o których mowa w art. 93 Prawa budowlanego.”

Na samym początku, na podstawie art. 42 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, inwestor jest obowiązany zapewnić objęcie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności. Jeżeli jednak podczas wykonywania robót budowlanych prowadzone będą roboty budowlane, do kierowania którymi jest wymagane przygotowanie zawodowe w specjalności techniczno-budowlanej innej niż posiada kierownik budowy, to inwestor jest obowiązany, na podstawie art. 42 ust. 4 ustawy Prawo budowlane, zapewnić ustanowienie kierownika robót w danej specjalności.

Ustanowiony przez inwestora kierownik budowy (lub robót) jest obowiązany, zgodnie z art. 42 ust. 2 ustawy Prawo budowlane:

prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki;
umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, przy czym nie dotyczy to budowy obiektów służących obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych;
odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki).

Określone w pkt 2 powyżej ogłoszenie, stosuje się, na podstawie art. 42 ust. 3a ustawy Prawo budowlane, jedynie do budowy lub rozbiórki, na której przewiduje się prowadzenie robót budowlanych trwających dłużej niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie co najmniej 20 pracowników albo na których planowany zakres robót przekracza 500 osobodni.

Wskazanych wyżej przepisów art. 42 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo budowlane, określających wymagania co do zapewnienia objęcia kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności oraz obowiązków kierownika budowy (lub robót), nie stosuje się do budowy lub rozbiórki obiektów, dla których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, z wyjątkiem budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m³, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych. Właściwy organ może jednak wyłączyć stosowanie tych przepisów, w drodze decyzji, również w stosunku do innych obiektów, jeżeli jest to uzasadnione nieznacznym stopniem skomplikowania robót budowlanych lub innymi ważnymi względami.

Zauważyć równocześnie wypada, że stosownie do treści art. 44 ust. 1 ustawy Prawo budowlane inwestor jest obowiązany bezzwłocznie zawiadomić właściwy organ o zmianie kierownika budowy lub robót, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta sprawującego nadzór autorski, podając jednocześnie, od kiedy nastąpiła zmiana. Do zawiadomienia należy dołączyć oświadczenia tych osób o przejęciu obowiązków.

Odnośnie budowanych obiektów budowlanych wskazać należy, że zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 ustawy Prawo budowlane obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę oraz obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo budowlane, podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu – geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmującej ich położenie na gruncie. Właściwy organ może jednak nałożyć obowiązek geodezyjnego wyznaczenia w terenie oraz geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej również w stosunku do obiektów budowlanych wymagających jedynie zgłoszenia.

W przypadku natomiast obiektów lub elementów obiektów budowlanych, ulegających zakryciu, a wymagających inwentaryzacji, podlegają one inwentaryzacji przed ich zakryciem.

Dodatkowym obowiązkiem kierownika budowy (lub robót) jest prowadzenie dziennika budowy.

Brak dopełnienia obowiązków określonych w art. 41 ust. 4, art. 42 i art. 44 ustawy Prawo budowlane stanowi wykroczenie określone w art. 93 pkt 4 ustawy Prawo budowlane.