Czy mogę nie przekazywać odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych?

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, nakłada na pracodawców zatrudniających na dzień 1 stycznia danego roku 20 i więcej pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (może być np. 40 pracowników na pół etatu) obowiązek dokonywania odpisów z własnych środków obrotowych na fundusz socjalny, który prowadzi się m.in. celem wsparcia dla najuboższych pracowników i ich rodzin. Dokonanie corocznego odpisu to spory wydatek dla pracodawców, odpis na jednego pracownika to w 2014 r, około 1100 zł. Chciałbym poświęcić jednak ten artykuł odpowiedzi na pytanie czy można w jakiś sposób na lata uniknąć tworzenia funduszu? Czy można to zrobić także kiedy w zakładzie pracy działają już związki zawodowe?

Zgodnie z art. 4 powołanej ustawy u pracodawcy, u którego obowiązuje układ zbiorowy pracy można w tym układzie dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz; można również postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony. Oczywiście  osiągnięcie konsensusu ze związkowcami, w przedmiocie nie tworzenia funduszu czy zawieszenia funduszu i zapisać to w układzie zbiorowym na pewno nie będzie łatwe. Jeżeli u pracodawcy nie obowiązuje układ zbiorowy można to samo postanowić w regulaminie wynagradzania. W obu przypadkach potrzeba zgody związków.

Sprawa jest ułatwiona, kiedy w zakładzie nie działają związki zawodowe. Wtedy postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nie tworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia jedynie z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (załogi).

Co to oznacza w praktyce?

W praktyce dzieje się tak, że pracodawcy którzy rozpoczynają dopiero co zatrudnianie, dążą do jak najszybszego wybrania przez pracowników (tj.co najmniej 2 pracowników) przedstawiciela załogi, z którym uzgadniają regulamin wynagradzania, także w przedmiocie nie tworzenia funduszu. W ten sposób tworzy się sytuacja, że na długie lata pracodawca może w ten sposób wycofać się z tworzenia funduszu. Gdy w zakładzie później powstaną związki zawodowe, to pracodawca nie ma obowiązku negocjowania z nimi na nowo regulaminu wynagradzania.   

Oczywiście związkowcy nie są w tej sytuacji bezbronni i mogą wystąpić z żądaniami m.in. utworzenia funduszu i zmian w regulaminie, aż do strajku włącznie. Tak czy inaczej, wprost nie będzie możliwości wyegzekwowania przez związki przelewania pieniędzy na fundusz. Pracodawca będzie działał zgodnie z prawem.